Γιατί αλλάζουν τα γούστα καθώς μεγαλώνουμε;

Καθώς μεγαλώνουμε, παρατηρούμε συχνά μια μετατόπιση των τύπων τροφίμων που απολαμβάνουμε. Αυτό που κάποτε φαινόταν νόστιμο μπορεί τώρα να είναι λιγότερο ελκυστικό και οι γεύσεις που δεν εκτιμήσαμε στη νεολαία μας γίνονται πιο ευχάριστες. Αυτή η αλλαγή στις προτιμήσεις γεύσης δεν είναι μόνο κοινή αλλά και επιστημονικά συναρπαστική. Σε αυτό το άρθρο, θα διερευνήσουμε γιατί οι γεύσεις μας εξελίσσονται καθώς γερνάμε, τους φυσιολογικούς, ψυχολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες και τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι αλλαγές διαμορφώνουν τη σχέση μας με τα τρόφιμα σε όλη τη ζωή μας.

Ο ρόλος των γεύσεων και της γήρανσης

Οι γεύσεις μας είναι τα κύρια όργανα που είναι υπεύθυνα για την ανίχνευση γεύσεων και αλλάζουν σημαντικά καθώς μεγαλώνουμε. Οι γεύσεις, οι οποίες βρίσκονται στη γλώσσα και σε όλο το στόμα, περιέχουν κύτταρα υποδοχέα που ανταποκρίνονται σε διάφορα ερεθίσματα γεύσης, συμπεριλαμβανομένων των γλυκών, αλμυρών, ξινών, πικρών και αλμυρών. Ωστόσο, αυτά τα κύτταρα υποδοχέα έχουν πεπερασμένη διάρκεια ζωής.

Καθώς μεγαλώνουμε, αρκετοί παράγοντες επηρεάζουν τη λειτουργία των γευστικών μας γευστικών οργάνων:

• Μείωση του αριθμού: Από την παιδική ηλικία έως την ενηλικίωση, έχουμε περίπου 10.000 γεύσεις. Ωστόσο, καθώς μεγαλώνουμε, ο αριθμός των γευστικών μέσων μειώνεται, μερικές φορές δραματικά. Μέχρι την ηλικία των 50 ετών, πολλοί άνθρωποι μπορεί να έχουν μόνο περίπου 5.000 γεύσεις γεύσης, και οι υπόλοιποι γεύσεις γεύσης τείνουν να συρρικνώνονται σε μέγεθος.
• Μειωμένη ευαισθησία: Οι υπόλοιπες γεύσεις γίνονται λιγότερο ευαίσθητες με την ηλικία. Αυτό είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο για την πικρία και τη γλυκύτητα-δύο γούστα που επηρεάζονται περισσότερο από αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία. Ως αποτέλεσμα, οι ηλικιωμένοι ενήλικες θα μπορούσαν να βρουν ορισμένα τρόφιμα, ειδικά φρούτα και λαχανικά, λιγότερο γευστικά ή ακόμα και άβολα.
• Μικρή αναγέννηση: Οι γεύσεις μας αναδημιουργούν περίπου κάθε 10 έως 14 ημέρες κατά τη διάρκεια της νεολαίας. Ωστόσο, σε μεγαλύτερη ηλικία, αυτή η διαδικασία αναγέννησης επιβραδύνεται, πράγμα που σημαίνει ότι οποιαδήποτε ζημιά για γεύση μπουμπούκια από ασθένεια, φαρμακευτική αγωγή ή περιβαλλοντικούς παράγοντες μπορεί να διαρκέσει περισσότερο για να θεραπευτεί.

Αλλαγές στη μυρωδιά και τη γεύση της αντίληψης

Η γεύση συνδέεται έντονα με την αίσθηση της οσμής μας και καθώς μεγαλώνουμε, οι οσφρητικές μας αισθήσεις μπορούν επίσης να μειωθούν. Το οσφρητικό σύστημα είναι υπεύθυνο για την ανίχνευση μυρωδιών, τα οποία συμβάλλουν στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τις γεύσεις. Όταν είμαστε νέοι, η αίσθηση της οσμής είναι πολύ πιο έντονη, αλλά με την πάροδο του χρόνου, οι οσφρητικοί υποδοχείς χάνουν την ευαισθησία και αυτή η αλλαγή συχνά αρχίζει γύρω στην ηλικία των 40 ετών.

Αυτή η μείωση της οσμής – που ονομάζεται presbyosmia – μπορεί να κάνει τα τρόφιμα να φαίνονται λιγότερο γευστικά. Για παράδειγμα, ένα πιάτο που βασίζεται σε αρωματικά βότανα ή μπαχαρικά μπορεί να μην μυρίζει τόσο ισχυρά σε ένα ηλικιωμένο άτομο, καθιστώντας το λιγότερο ελκυστικό. Ο συνδυασμός της μειωμένης γεύσης και της οσμής έχει ως αποτέλεσμα τη συνολική μείωση της αντίληψης της γεύσης, συμβάλλοντας στο φαινόμενο της μεταβαλλόμενης προτιμήσεων των τροφίμων.

Ορμονικοί και γενετικοί παράγοντες

Το γενετικό μας μακιγιάζ διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο οι προτιμήσεις γεύσης μας εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου. Για παράδειγμα, ορισμένες γενετικές παραλλαγές μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την πικρία. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν πιο ευαίσθητους πικρούς υποδοχείς από άλλους, καθιστώντας τους πιο πιθανό να αναπτύξουν αποστροφές σε ορισμένα πικρά τρόφιμα, όπως τα λαχανικά, καθώς μεγαλώνουν. Άλλοι μπορεί να είναι λιγότερο ευαίσθητοι στις πικρές γεύσεις, γεγονός που μπορεί να τους προκαλέσει να απολαύσουν αυτά τα τρόφιμα περισσότερο καθώς μεγαλώνουν.

Οι ορμονικές αλλαγές, ιδιαίτερα οι αλλαγές που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση στις γυναίκες και την τεστοστερόνη στους άνδρες, μπορούν επίσης να επηρεάσουν τις προτιμήσεις της γεύσης. Για παράδειγμα, οι γυναίκες μπορεί να βιώσουν αυξημένη ευαισθησία στη γεύση και τη μυρωδιά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, και αυτό μπορεί να συνεχιστεί σε μεταγενέστερα χρόνια, αν και με διαφορετικούς τρόπους. Η μείωση των επιπέδων οιστρογόνων, που συνήθως παρατηρούνται κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, μπορεί επίσης να επηρεάσει την ευαισθησία της γεύσης και της μυρωδιάς, την αλλαγή των προτιμήσεων των τροφίμων και ακόμη και την οδήγηση σε αλλαγές στην όρεξη.

Ο αντίκτυπος των φαρμάκων

Καθώς οι άνθρωποι γερνούν, συχνά λαμβάνουν φάρμακα για διάφορες συνθήκες υγείας. Μερικά από αυτά τα φάρμακα μπορούν να μεταβάλλουν την αντίληψη της γεύσης, μερικές φορές προκαλώντας μεταλλική, πικρή ή ξινή γεύση. Τα κοινά φάρμακα που είναι γνωστό ότι επηρεάζουν τη γεύση περιλαμβάνουν αντιβιοτικά, αντιυπερτασικά (για υψηλή αρτηριακή πίεση) και φάρμακα χημειοθεραπείας. Για παράδειγμα, η χημειοθεραπεία προκαλεί συχνά αλλαγές γεύσης που προκαλούνται από χημειοθεραπεία, όπου οι ασθενείς παρουσιάζουν απώλεια γεύσης ή παραμόρφωση της αντίληψης της γεύσης. Αυτό μπορεί να κάνει το φαγητό λιγότερο ευχάριστο, και μπορεί να ωθήσει τα άτομα ηλικιωμένα να αποφύγουν ορισμένα τρόφιμα που είχαν προηγουμένως απολάμβαναν.

Ψυχολογικοί και πολιτιστικοί παράγοντες

Η γεύση δεν είναι μόνο μια βιολογική διαδικασία αλλά και μια ψυχολογική και πολιτιστική διαδικασία. Καθώς μεγαλώνουμε, οι εμπειρίες μας με τα τρόφιμα – τι έχουμε φάει σε όλη τη ζωή, το πολιτιστικό υπόβαθρο και τις προσωπικές προτιμήσεις – επηρεάζουν επίσης τις εξελισσόμενες προτιμήσεις μας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα μεγαλύτερα άτομα μπορεί να αναπτύξουν μια προτίμηση για παραδοσιακά ή άνετα τρόφιμα, τα οποία συχνά συνδέονται με τη νοσταλγία και την εξοικείωση.

Οι ψυχολογικοί παράγοντες όπως η μνήμη και η διάθεση μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη γεύση. Οι έρευνες δείχνουν ότι η διάθεση και οι συναισθηματικές καταστάσεις μπορούν να αλλάξουν την αντίληψή μας για τα τρόφιμα. Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται άγχος ή κατάθλιψη, μπορεί να αντιμετωπίσουν αλλαγές στις προτιμήσεις της όρεξης και των τροφίμων, είτε τρώγοντας λιγότερο είτε στρέφονται σε τρόφιμα άνεσης υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη ή υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά.

Η επιρροή της διατροφής και του τρόπου ζωής

Η διατροφή και οι επιλογές του τρόπου ζωής μας κατά τη διάρκεια των ετών μπορούν επίσης να επηρεάσουν τα γούστα μας καθώς μεγαλώνουμε. Για παράδειγμα, μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και λίπος μπορεί να οδηγήσει σε προτίμηση για αυτές τις γεύσεις, ενώ μια ισορροπημένη διατροφή βοηθά στη διατήρηση ενός ευρύτερου φάσματος προτιμήσεων γεύσης. Επιπλέον, η κατανάλωση καπνίσματος και αλκοόλ μπορεί να μεταβάλει την αντίληψη της γεύσης. Οι καπνιστές, για παράδειγμα, συχνά αναφέρουν μια αόριστη αίσθηση γεύσης και οσμής, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε πόθους για ισχυρότερες γεύσεις, όπως εκείνοι που βρίσκονται σε πικάντικα ή εξαιρετικά αλατισμένα τρόφιμα.

Η άσκηση και η συνολική υγεία παίζουν επίσης ρόλο. Οι άνθρωποι που είναι σωματικά ενεργοί τείνουν να έχουν καλύτερη συνολική υγεία, συμπεριλαμβανομένης της ευαισθησίας της γεύσης και της οσμής. Από την άλλη πλευρά, τα κακά προβλήματα διατροφής ή υγείας όπως ο διαβήτης και η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε αλλαγές στην αντίληψη της γεύσης.

Πώς εξελίσσονται με την ηλικία: Παραδείγματα και δεδομένα

1. Η γλυκύτητα: Οι νέοι τείνουν να έχουν ισχυρότερη προτίμηση για γλυκά τρόφιμα, η οποία οφείλεται εν μέρει στην υψηλή ευαισθησία των γευστικών γεύσεων στη ζάχαρη. Ωστόσο, καθώς μεγαλώνουμε, η μείωση της αντίληψης της γλυκύτητας μπορεί να μας κάνει να μας κάνουν πιο συχνά πιο γλυκά τρόφιμα. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο οι ηλικιωμένοι ενήλικες μπορούν να επιλέξουν πιο γλυκά σνακ ή ποτά, όπως χυμοί φρούτων ή επιδόρπια.

2. Πικροσύνη: Οι ηλικιωμένοι ενήλικες συχνά γίνονται πιο ευαίσθητοι στις πικρές γεύσεις, γεγονός που μπορεί να τους κάνει λιγότερο πιθανό να απολαύσουν ορισμένα λαχανικά όπως λάχανα με λάχανο, σπανάκι ή βρυξέλλες. Αυτή η αλλαγή είναι ιδιαίτερα έντονη σε άτομα που έχουν γενετική ευαισθησία στην πικρία, η οποία μπορεί να γίνει πιο έντονη με την ηλικία. Είναι ενδιαφέρον ότι μερικές μελέτες υποδεικνύουν ότι οι ηλικιωμένοι ενήλικες μπορεί στην πραγματικότητα να αναπτύξουν μια ισχυρότερη προτίμηση για τα πικρά τρόφιμα εάν τους συνηθίσουν, ενδεχομένως λόγω των οφελών για την υγεία τους (όπως τα αντιοξειδωτικά).

3 Αλάτι: Καθώς γερνάμε, μπορούμε επίσης να γίνουμε λιγότερο ευαίσθητοι στο αλάτι. Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί πολλοί ηλικιωμένοι τείνουν να προσθέτουν περισσότερο αλάτι στο φαγητό τους για να αντισταθμίσουν τη μειωμένη ικανότητα να το δοκιμάσουν. Ωστόσο, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο υπέρτασης εάν η πρόσληψη αλατιού δεν διαχειρίζεται προσεκτικά.

4. Υφή: Οι αλλαγές στον τρόπο που μασάμε και καταπιούν τα τρόφιμα μπορούν επίσης να επηρεάσουν τις προτιμήσεις των τροφίμων μας. Καθώς μεγαλώνουμε, η δύναμη των μυών των γνάθων μας και ο αριθμός των δοντιών που έχουμε μπορεί να μειωθεί, καθιστώντας πιο δύσκολο να φάει σκληρότερα ή τσιμπήματα. Κατά συνέπεια, τα μεγαλύτερα άτομα μπορούν να βαρύνουν τα μαλακότερα τρόφιμα όπως σούπες, στιφάδο ή πατάτες.

Όπως βλέπετε, οι αλλαγές στη γεύση καθώς γερνάμε είναι ένα πολύπλοκο μείγμα βιολογικών, περιβαλλοντικών, ψυχολογικών και γενετικών παραγόντων. Η σταδιακή μείωση της ευαισθησίας της γεύσης και της οσμής, σε συνδυασμό με τις ορμονικές αλλαγές, τη χρήση φαρμάκων και τους παράγοντες του τρόπου ζωής, οδηγεί σε εξέλιξη στις προτιμήσεις των τροφίμων με την πάροδο του χρόνου. Ενώ αυτές οι αλλαγές μπορεί μερικές φορές να κάνουν τα τρόφιμα λιγότερο ευχάριστα ή πιο προκλητικά για φαγητό, προσφέρουν επίσης ευκαιρίες για να εξερευνήσουν νέες προτιμήσεις και γαστρονομικές εμπειρίες.