ΔΕΠ-Υ και Εξέλιξη: Ήταν οι Υπερκινητικοί Κυνηγοί-Συλλέκτες Καλύτερα Προσαρμοσμένοι από τους Συνομηλίκους τους;

ΔΕΠΥ και κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες

Μια μελέτη που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο Northwestern το 2008 εξέτασε δύο κοινότητες στην Κένυα.

Η μία από τις κοινότητες ήταν ακόμα νομαδική, ενώ η άλλη είχε εγκατασταθεί σε χωριά. Οι ερευνητές μπόρεσαν να εντοπίσουν μέλη των κοινοτήτων που εμφάνιζαν χαρακτηριστικά ΔΕΠΥ.

Συγκεκριμένα, εξέτασαν το DRD4 7R, μια γενετική παραλλαγή που λένε οι ερευνητές μπορεί να συνδεθεί στην αναζήτηση καινοτομίας, στη μεγαλύτερη λαχτάρα για φαγητό και χρήση ουσιών και συμπτώματα ΔΕΠΥ.

Η έρευνα έδειξε ότι τα μέλη της νομαδικής κοινότητας με ΔΕΠ-Υ – εκείνα που έπρεπε ακόμα να κυνηγήσουν για την τροφή τους – τρέφονταν καλύτερα από εκείνα χωρίς ΔΕΠΥ.

Επίσης, όσοι είχαν την ίδια γενετική παραλλαγή στην κοινότητα του χωριού είχαν περισσότερες δυσκολίες στην τάξη, ένας σημαντικός δείκτης ΔΕΠΥ σε περιοχές με περισσότερες φυσικές και τεχνικές ανέσεις και δομημένες οδηγίες.

Οι ερευνητές παρατήρησαν επίσης ότι η απρόβλεπτη συμπεριφορά – που αναγνωρίζεται ως βασικό χαρακτηριστικό της ΔΕΠΥ – μπορεί να ήταν χρήσιμη για την προστασία των προγόνων μας από επιδρομές ζώων, ληστείες και πολλά άλλα.

Ουσιαστικά, τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τη ΔΕΠΥ πιθανότατα βοηθούν περισσότερο στην ενίσχυση των δεξιοτήτων κυνηγού-τροφοσυλλέκτη από ό,τι εκείνων ενός εποίκου.

Μέχρι πριν από περίπου 10.000 χρόνια, με την έλευση της γεωργίας, όλοι οι άνθρωποι έπρεπε να κυνηγούν και να συλλέγουν τρόφιμα για να επιβιώσουν.

Στις μέρες μας, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν χρειάζεται να ανησυχούν για την εύρεση τροφής. Αντίθετα, για το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, είναι μια ζωή με τάξεις, δουλειές και άλλα μέρη που έχουν δομημένους κώδικες συμπεριφοράς όπως θεωρεί η γενική κοινωνία.

Με εξελικτικούς όρους, οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες ήταν γενικοί, καθώς έπρεπε να ξέρουν πώς να κάνουν λίγο από τα πάντα για να επιβιώσουν, κάτι που απαιτούσε ευελιξία και προσαρμοστικότητα.

Ορισμένα αποτελέσματα μελέτης υποθέτουν ότι τα νομαδικά άτομα με ΔΕΠΥ τα πήγαν καλύτερα και παρέμειναν πιο τρέφονται σε σύγκριση με τα νομαδικά άτομα χωρίς ΔΕΠΥ, λέει η ψυχίατρος Leela R. Magavi, MD.

Τα νομαδικά άτομα με ΔΕΠΥ μπορεί επίσης να ήταν σε θέση να ανταποκριθούν καλύτερα σε απρόβλεπτες απειλές πιθανώς λόγω της αναζήτησης καινοτομίας, με αποτέλεσμα την έκθεση σε διάφορες εμπειρίες και ευκαιρίες για διεύρυνση των προοπτικών, λέει.

ΔΕΠΥ, εξέλιξη και σύγχρονα σχολεία

Νωρίτερα στη συλλογική μας ιστορία, τα μαθήματα περνούσαν στα παιδιά μέσω του παιχνιδιού, της παρατήρησης και της άτυπης διδασκαλίας. Η διδασκαλία στην τάξη θεωρείται πλέον ο κανόνας για τα περισσότερα παιδιά, κάτι που γενικά απαιτεί να κάθονται ακίνητα.

Αυτές οι εκπαιδευτικές συνθήκες μπορεί να λειτουργούν για ορισμένα παιδιά, αλλά μπορεί να είναι ιδιαίτερα προκλητικές για εκείνα με ΔΕΠΥ.

Προκειμένου να γίνουν τα σύγχρονα σχολεία καλύτερα για παιδιά με ΔΕΠΥ, ο Magavi συνιστά στους εκπαιδευτικούς, τους γονείς και τους γιατρούς να εργαστούν για να βελτιώσουν τη μαθησιακή εμπειρία. Βλέπει επίσης την ανάγκη για περισσότερη σωματική δραστηριότητα.

«Σε πολλά σχολεία, τα παιδιά δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν… διαλείμματα και να συμμετέχουν σε σωματικές δραστηριότητες», λέει. Συνιστά την παράταση των περιόδων διακοπής, που θα βοηθούσαν στη βελτίωση της διάθεσης και της εστίασης.

Υποστηρίζει επίσης τη διαδραστική μάθηση.

«Τα παιδιά διακρίνονται ακαδημαϊκά όταν η μάθηση παραμένει διαδραστική», λέει ο Magavi. «Τα παιδιά θα επωφεληθούν από το να κάνουν περισσότερες ερωτήσεις και να συμμετάσχουν σε ανοιχτές συζητήσεις με τους συνομηλίκους και τους δασκάλους τους».

Ιστορικό ΔΕΠΥ

Η ΔΕΠΥ αρχικά αναφερόταν ως διαταραχή υπερκινητικών παρορμήσεων. Η διαταραχή αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1902 από τον Βρετανό παιδίατρο Sir George Still, ο οποίος την αποκάλεσε «ένα ανήθικο ελάττωμα του ηθικού ελέγχου στα παιδιά».

Μόλις το 1968 η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία (APA) αναγνώρισε επίσημα τη διαταραχή των υπερκινητικών παρορμήσεων ως ψυχική διαταραχή στη δεύτερη έκδοση του «Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών» (DSM-II).

Μέχρι τότε το ψυχοδιεγερτικό Ritalin (methylphenidate), που εγκρίθηκε από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) το 1955, ήταν μια δημοφιλής θεραπεία για τη ΔΕΠΥ, η οποία γινόταν όλο και πιο κατανοητή και διαγιγνώσκεται όλο και περισσότερο.

Το 1980, το APA άλλαξε το όνομα της διαταραχής υπερκινητικής παρόρμησης σε διαταραχή ελλειμματικής προσοχής (ADD) στο DSM-III.

Περιλάμβανε τους υποτύπους:

• ΠΡΟΣΘΗΚΗ με υπερκινητικότητα
• ΠΡΟΣΘΗΚΗ χωρίς υπερκινητικότητα
• ΠΡΟΣΘΗΚΗ υπολειπόμενου τύπου

Επτά χρόνια αργότερα, σε μια αναθεωρημένη έκδοση του DSM-III, το APA άλλαξε ξανά το όνομα σε διαταραχή ελλειμματικής προσοχής υπερκινητικότητας (ADHD), χωρίς υποτύπους.

Το 2000, το DSM-IV καθιέρωσε τρεις τύπους ΔΕΠΥ:

• τύπος κατά κύριο λόγο απρόσεκτος, όπου κάποιος έχει συμπτώματα απροσεξίας ή απόσπασης της προσοχής

• κυρίως υπερκινητικός-παρορμητικός τύπος, όπου κάποιος έχει συμπτώματα όπως δυσκολία να καθίσει ακίνητος ή να μιλά συνεχώς

• συνδυασμένου τύπου, όπου κάποιος έχει έξι ή περισσότερα συμπτώματα από κάθε τύπο ΔΕΠΥ

Πώς η ΔΕΠΥ επηρεάζει τον εγκέφαλο

Η ακριβής αιτία της ΔΕΠΥ είναι άγνωστη, αλλά η έρευνα δείχνει ότι ο εγκέφαλος των ατόμων με αυτή τη διαταραχή μπορεί να έχει διαφορετική δομή από τον εγκέφαλο εκείνων που δεν την έχουν.

Σε ένα Μελέτη 2017 από 72 νεαρούς ενήλικες, εκείνοι με ΔΕΠΥ είχαν λιγότερη συγκέντρωση φαιάς ουσίας από τους συμμετέχοντες που δεν είχαν ΔΕΠΥ. Η φαιά ουσία ελέγχει τις μυϊκές και αισθητηριακές δραστηριότητες.

Οι ευρέως διαδεδομένες περιοχές του εγκεφάλου των συμμετεχόντων με ΔΕΠΥ ήταν επίσης μικρότερες σε σχήμα. Αυτό περιελάμβανε τον μετωπιαίο λοβό, ο οποίος εμπλέκεται σε ενέργειες όπως ο έλεγχος των παρορμήσεων και η συγκέντρωση.

Τα άτομα με ΔΕΠΥ μπορεί επίσης να έχουν χαμηλά επίπεδα μεταφορέων ντοπαμίνης. Η ντοπαμίνη είναι ένας χημικός αγγελιοφόρος, ή νευροδιαβιβαστής, που επηρεάζει τα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου σας και βοηθά στη ρύθμιση των συναισθημάτων σας.

Πότε η ΔΕΠΥ έγινε διάγνωση;

Η ΔΕΠΥ συμπεριλήφθηκε για πρώτη φορά σε μια αναθεωρημένη έκδοση του DSM-III του APA το 1987. Η διαταραχή είχε προηγουμένως αναφερθεί ως ADD (διαταραχή ελλειμματικής προσοχής) και πριν από το 1980, ήταν γνωστή ως διαταραχή υπερκινητικών παρορμήσεων.

Το 1997, ολοκληρώθηκε η πρώτη εθνική έρευνα που ρωτούσε τους γονείς σχετικά με τη ΔΕΠΥ. Έκτοτε, υπήρξε μια αύξηση στις διαγνώσεις ΔΕΠΥ που αναφέρθηκαν από τους γονείς.

Δεν είναι γνωστό εάν η αύξηση οφείλεται στο ότι περισσότερα παιδιά έχουν ΔΕΠΥ ή περισσότερα παιδιά που διαγιγνώσκονται με ΔΕΠΥ, σύμφωνα με την Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC).

Πώς να χρησιμοποιήσετε τη ΔΕΠΥ προς όφελός σας

Αν και η ΔΕΠΥ μπορεί να είναι δύσκολη, έχει επίσης χαρακτηριστικά που μερικοί άνθρωποι μπορεί να θεωρούν οφέλη, όπως:

• Αυθορμητισμός. Μερικά άτομα με ΔΕΠΥ μπορεί να είναι παρορμητικά, τα οποία μπορεί να μετατραπούν σε αυθόρμητα. Για παράδειγμα, μπορεί να είστε πιο πρόθυμοι να δοκιμάσετε νέα πράγματα.
• Περιέργεια. Το να είσαι φυσικά περίεργος και ανοιχτός σε νέες εμπειρίες μπορεί να σε βοηθήσει να ανακαλύψεις το νόημα της ζωής.
• Υπερεστίαση. Μερικές φορές το να έχεις ΔΕΠΥ σημαίνει ότι μπορείς να γίνεις υπερσυγκεντρωμένος σε κάτι σαν ένα έργο εργασίας για το οποίο είσαι παθιασμένος και το οποίο σου επιτρέπει να το ολοκληρώσεις χωρίς να σπάσεις τη συγκέντρωσή σου.
• Υπερκινητικότητα. Εάν έχετε μεγάλη ποσότητα ενέργειας, μπορεί να βρείτε επιτυχία με το να την κάψετε σε αθλήματα ή κάνοντας εργασίες ή σχολικές δραστηριότητες.
• Καινοτομία. Το να έχετε ΔΕΠΥ μπορεί να σας δώσει μια διαφορετική προοπτική ζωής, η οποία μπορεί να σας βοηθήσει να γίνετε πιο δημιουργικοί και ικανοί να δημιουργήσετε ιδέες έξω από το κουτί.