Τι πρέπει να γνωρίζετε για την Κατατονία

Ποιοι είναι οι διαφορετικοί τύποι κατατονίας;

Η τελευταία έκδοση του Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) δεν κατηγοριοποιεί πλέον την κατατονία σε τύπους. Ωστόσο, πολλοί επαγγελματίες ψυχικής υγείας εξακολουθούν να ταξινομούν την κατατονία σε τρεις τύπους: καθυστερημένη, διεγερμένη και κακοήθη.

Η καθυστερημένη κατατονία είναι η πιο κοινή μορφή κατατονίας. Προκαλεί αργή κίνηση. Ένα άτομο με καθυστερημένη κατατονία μπορεί να κοιτάζει στο κενό και συχνά δεν μιλάει. Αυτό είναι επίσης γνωστό ως ακινητική κατατονία.

Οι άνθρωποι με ενθουσιασμένη κατατονία φαίνονται «επιταχυμένοι», ανήσυχοι και ταραγμένοι. Μερικές φορές επιδίδονται σε αυτοτραυματιστικές συμπεριφορές. Αυτή η μορφή είναι επίσης γνωστή ως υπερκινητική κατατονία.

Τα άτομα με κακοήθη κατατονία μπορεί να εμφανίσουν παραλήρημα. Έχουν συχνά πυρετό. Μπορεί επίσης να έχουν γρήγορο καρδιακό παλμό και υψηλή αρτηριακή πίεση.

Τι προκαλεί την κατατονία;

Σύμφωνα με το DSM-5, διάφορες καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν κατατονία. Περιλαμβάνουν:

• νευροαναπτυξιακές διαταραχές (διαταραχές που επηρεάζουν την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος)
• ψυχωτικές διαταραχές
• διπολικές διαταραχές
• καταθλιπτικές διαταραχές
• άλλες ιατρικές καταστάσεις, όπως εγκεφαλική ανεπάρκεια φολικού οξέος, σπάνιες αυτοάνοσες διαταραχές και σπάνιες παρανεοπλασματικές διαταραχές (που σχετίζονται με καρκινικούς όγκους)

Φάρμακα

Η κατατονία είναι μια σπάνια παρενέργεια ορισμένων φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ψυχικών ασθενειών. Εάν υποψιάζεστε ότι ένα φάρμακο προκαλεί κατατονία, αναζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια. Αυτό θεωρείται επείγουσα ιατρική κατάσταση.

Η απόσυρση από ορισμένα φάρμακα, όπως η κλοζαπίνη (Clozaril), μπορεί να προκαλέσει κατατονία.

Οργανικά αίτια

Οι μελέτες απεικόνισης έχουν δείξει ότι ορισμένα άτομα με χρόνια κατατονία μπορεί να έχουν εγκεφαλικές ανωμαλίες.

Μερικοί ειδικοί πιστεύουν ότι η περίσσεια ή η έλλειψη νευροδιαβιβαστών προκαλεί κατατονία. Οι νευροδιαβιβαστές είναι χημικές ουσίες του εγκεφάλου που μεταφέρουν μηνύματα από τον έναν νευρώνα στον άλλο.

Μια θεωρία είναι ότι μια ξαφνική μείωση της ντοπαμίνης, ενός νευροδιαβιβαστή, προκαλεί κατατονία. Μια άλλη θεωρία είναι ότι η μείωση του γάμμα-αμινοβουτυρικού οξέος (GABA), ενός άλλου νευροδιαβιβαστή, οδηγεί στην πάθηση.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την κατατονία;

Οι γυναίκες έχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν κατατονία. Ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία.

Παρόλο που η κατατονία έχει ιστορικά συσχετιστεί με σχιζοφρένεια, οι ψυχίατροι ταξινομούν τώρα την κατατονία ως τη δική της διαταραχή, η οποία εμφανίζεται στο πλαίσιο άλλων διαταραχών.

Εκτιμάται ότι το 10 τοις εκατό των ψυχιατρικά νοσηλευόμενων που πάσχουν από βαριά νοσήματα βιώνουν κατατονία. Το 20% των κατατονικών ασθενών έχει διαγνώσεις σχιζοφρένειας, ενώ το 45% έχει διαγνώσεις διαταραχής της διάθεσης.

Οι γυναίκες με επιλόχεια κατάθλιψη (PPD) μπορεί να εμφανίσουν κατατονία.

Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι η χρήση κοκαΐνης, η χαμηλή συγκέντρωση αλατιού στο αίμα και η χρήση φαρμάκων όπως η σιπροφλοξασίνη (Cipro).

Ποια είναι τα συμπτώματα της κατατονίας;

Η κατατονία έχει πολλά συμπτώματα, τα πιο κοινά από τα οποία περιλαμβάνουν:

• λήθαργος, όπου ένα άτομο δεν μπορεί να κινηθεί, δεν μπορεί να μιλήσει και φαίνεται να κοιτάζει στο κενό

• στάση ή “κηρώδης ευελιξία”, όταν ένα άτομο παραμένει στην ίδια θέση για μεγάλο χρονικό διάστημα

• υποσιτισμός και αφυδάτωση από έλλειψη φαγητού ή ποτού

• echolalia, όπου ένα άτομο ανταποκρίνεται στη συνομιλία επαναλαμβάνοντας μόνο αυτό που έχει ακούσει

Αυτά τα κοινά συμπτώματα μπορούν να παρατηρηθούν σε άτομα με καθυστερημένη κατατονία.

Άλλα συμπτώματα κατατονίας περιλαμβάνουν:

• καταληψία, που είναι ένας τύπος μυϊκής ακαμψίας
• αρνητισμός, που είναι η έλλειψη ανταπόκρισης ή αντίθεσης στην εξωτερική διέγερση
• ηχοπραξία, η οποία είναι η μίμηση των κινήσεων ενός άλλου ατόμου
• αλαλία
• μορφασμός

Συγκινημένη κατατονία

Τα ειδικά συμπτώματα της διεγερμένης κατατονίας περιλαμβάνουν υπερβολικές, ασυνήθιστες κινήσεις. Αυτά περιλαμβάνουν:

• ανακίνηση
• ανησυχία
• άσκοπες κινήσεις

Κακοήθης κατατονία

Η κακοήθης κατατονία προκαλεί τα πιο σοβαρά συμπτώματα. Περιλαμβάνουν:

• παραλήρημα
• πυρετός
• ακαμψία
• ιδρώνοντας

Τα ζωτικά σημεία όπως η αρτηριακή πίεση, ο ρυθμός της αναπνοής και ο καρδιακός ρυθμός μπορεί να παρουσιάζουν διακυμάνσεις. Αυτά τα συμπτώματα απαιτούν άμεση θεραπεία.

Ομοιότητα με άλλες συνθήκες

Τα συμπτώματα της κατατονίας αντικατοπτρίζουν εκείνα άλλων καταστάσεων, όπως:

• οξεία ψύχωση

• εγκεφαλίτιδα ή φλεγμονή στον εγκεφαλικό ιστό

• κακοήθη νευροληπτικό σύνδρομο (NMS), μια σπάνια και σοβαρή αντίδραση σε αντιψυχωσικά φάρμακα

• μη σπασμωδικό status epilepticus, ένας τύπος σοβαρής κρίσης

Οι γιατροί πρέπει να αποκλείσουν αυτές τις καταστάσεις πριν μπορέσουν να διαγνώσουν την κατατονία. Ένα άτομο πρέπει να εμφανίσει τουλάχιστον δύο κύρια συμπτώματα κατατονίας για 24 ώρες προτού ο γιατρός μπορεί να διαγνώσει την κατατονία.

Πώς γίνεται η διάγνωση της κατατονίας;

Δεν υπάρχει οριστική δοκιμή για κατατονία. Για τη διάγνωση της κατατονίας, μια φυσική εξέταση και εξέταση πρέπει πρώτα να αποκλείσει άλλες καταστάσεις.

Η κλίμακα αξιολόγησης Bush-Francis Catatonia (BFCRS) είναι μια δοκιμή που χρησιμοποιείται συχνά για τη διάγνωση της κατατονίας. Αυτή η κλίμακα έχει 23 στοιχεία που βαθμολογούνται από 0 έως 3. Η βαθμολογία «0» σημαίνει ότι το σύμπτωμα απουσιάζει. Η βαθμολογία “3” σημαίνει ότι το σύμπτωμα είναι παρόν.

Οι εξετάσεις αίματος μπορούν να βοηθήσουν στον αποκλεισμό ανισορροπιών ηλεκτρολυτών. Αυτά μπορεί να προκαλέσουν αλλαγές στη νοητική λειτουργία. Μια πνευμονική εμβολή, ή θρόμβος αίματος στους πνεύμονες, μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα κατατονίας.

Μια εξέταση αίματος D-διμερούς ινώδους μπορεί επίσης να είναι χρήσιμη. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η κατατονία σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα D-διμερούς. Ωστόσο, πολλές καταστάσεις (όπως η πνευμονική εμβολή) μπορεί να επηρεάσουν τα επίπεδα του D-διμερούς.

Η αξονική τομογραφία ή η μαγνητική τομογραφία επιτρέπουν στους γιατρούς να δουν τον εγκέφαλο. Αυτό βοηθά στον αποκλεισμό όγκου εγκεφάλου ή πρηξίματος.

Πώς αντιμετωπίζεται η κατατονία;

Φάρμακα ή ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία της κατατονίας.

Φάρμακα

Τα φάρμακα είναι συνήθως η πρώτη προσέγγιση για τη θεραπεία της κατατονίας. Οι τύποι φαρμάκων που μπορεί να συνταγογραφηθούν περιλαμβάνουν βενζοδιαζεπίνες, μυοχαλαρωτικά και σε ορισμένες περιπτώσεις, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά. Οι βενζοδιαζεπίνες είναι συνήθως τα πρώτα φάρμακα που συνταγογραφούνται.

Οι βενζοδιαζεπίνες περιλαμβάνουν κλοναζεπάμη (Klonopin), λοραζεπάμη (Ativan) και διαζεπάμη (Valium). Αυτά τα φάρμακα αυξάνουν το GABA στον εγκέφαλο, το οποίο υποστηρίζει τη θεωρία ότι το μειωμένο GABA οδηγεί στην κατατονία. Τα άτομα με υψηλές βαθμολογίες στο BFCRS συνήθως ανταποκρίνονται καλά στις θεραπείες με βενζοδιαζεπίνες.

Άλλα ειδικά φάρμακα που μπορεί να συνταγογραφηθούν, με βάση την περίπτωση ενός ατόμου, περιλαμβάνουν:

• αμοβαρβιτάλη, ένα βαρβιτουρικό

• βρωμοκρυπτίνη (Cycloset, Parlodel)

• καρβαμαζεπίνη (Carbatrol, Epitol, Tegretol)

• ανθρακικό λίθιο
• θυρεοειδική ορμόνη

• ζολπιδέμη (Ambien)

Μετά από 5 ημέρες, εάν δεν υπάρχει ανταπόκριση στο φάρμακο ή εάν τα συμπτώματα επιδεινωθούν, ένας γιατρός μπορεί να συστήσει άλλες θεραπείες.

Ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT)

Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για την κατατονία. Αυτή η θεραπεία πραγματοποιείται σε νοσοκομείο υπό ιατρική επίβλεψη. Είναι μια ανώδυνη διαδικασία.

Μόλις ένα άτομο ναρκωθεί, ένα ειδικό μηχάνημα προκαλεί ηλεκτροπληξία στον εγκέφαλο. Αυτό προκαλεί μια κρίση στον εγκέφαλο για μια περίοδο περίπου ενός λεπτού.

Η κρίση πιστεύεται ότι προκαλεί αλλαγές στις ποσότητες των νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο. Αυτό μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα της κατατονίας.

Σύμφωνα με μια βιβλιογραφική ανασκόπηση του 2018, η ECT και οι βενζοδιαζεπίνες είναι οι μόνες θεραπείες που έχουν κλινικά αποδειχθεί ότι θεραπεύουν την κατατονία.

Ποιες είναι οι προοπτικές για την κατατονία;

Οι άνθρωποι συνήθως ανταποκρίνονται γρήγορα στις θεραπείες κατατονίας. Εάν ένα άτομο δεν ανταποκρίνεται στα συνταγογραφούμενα φάρμακα, ένας γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει εναλλακτικά φάρμακα μέχρι να υποχωρήσουν τα συμπτώματα.

Τα άτομα που υποβάλλονται σε ECT έχουν υψηλό ποσοστό υποτροπής για κατατονία. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως ξανά μέσα σε ένα χρόνο.

Μπορεί να προληφθεί η κατατονία;

Επειδή η ακριβής αιτία της κατατονίας είναι συχνά άγνωστη, η πρόληψη δεν είναι δυνατή. Ωστόσο, τα άτομα με κατατονία θα πρέπει να αποφεύγουν τη λήψη υπερβολικών νευροληπτικών φαρμάκων, όπως η χλωροπρομαζίνη. Η κατάχρηση φαρμάκων μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα της κατατονίας.