Στραβισμός και Γενετική: Κληρονομείται;

Η τυπική ευθυγράμμιση των ματιών απαιτεί ακριβή συντονισμό του εγκεφάλου και των νεύρων σας, των μυών που ελέγχουν τις κινήσεις των ματιών σας και του ίδιου του βολβού του ματιού σας. Ο στραβισμός μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα σε οποιαδήποτε από αυτές τις περιοχές.

Ορισμένες αιτίες στραβισμού, όπως αυτές που σχετίζονται με τους μύες ή τα νεύρα, υπάρχουν από τη γέννηση. Άλλα μπορούν να αναπτυχθούν με την πάροδο του χρόνου.

Η γενετική παίζει ρόλο στον στραβισμό. Εάν ο γονέας ή ο αδερφός σας έχει στραβισμό, έχετε περισσότερες πιθανότητες να τον αναπτύξετε επίσης.

Ορισμένες γενετικές παθήσεις, όπως το σύνδρομο Down, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο στραβισμού. Σύμφωνα με μια ανασκόπηση του 2022, περίπου ένα τρίτο των παιδιών με σύνδρομο Down έχουν επίσης στραβισμό.

Άλλοι παράγοντες κινδύνου για κοινό παιδικό στραβισμό περιλαμβάνουν:

• ορισμένες οφθαλμικές παθήσεις, όπως:
  • αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας
  • σημαντική υπερμετρωπία (υπερμετρωπία)
  • ανισομετρία (όραση πολύ πιο καθαρή στο ένα μάτι από το άλλο)
• ιατρικές καταστάσεις όπως η εγκεφαλική παράλυση και η επιληψία
• χαμηλό βάρος γέννησης (λιγότερο από 2.000 γραμμάριαή περίπου 4 λίβρες 6 ουγγιές)
• μεγαλύτερη ηλικία του γονέα που γεννά
• κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Ορισμένες σπάνιες μορφές στραβισμού οφείλονται σε μετάλλαξη (αλλαγή) σε ένα μόνο γονίδιο. Μερικές από αυτές τις μεταλλάξεις είναι κυρίαρχες, που σημαίνει ότι χρειάζεστε μόνο ένα αντίγραφο του μεταλλαγμένου γονιδίου (από έναν γονέα) για να κληρονομήσετε την πάθηση. Άλλα είναι υπολειπόμενα, που σημαίνει ότι χρειάζεστε δύο αντίγραφα του μεταλλαγμένου γονιδίου (ένα από κάθε γονέα) για να το κληρονομήσετε.

Αλλά για τις περισσότερες κοινές μορφές παιδικού στραβισμού, η κληρονομικότητα είναι πιο περίπλοκη. Η έρευνα έχει εντοπίσει πολλά γονίδια που μπορούν να συμβάλουν. Η αλληλεπίδραση μεταξύ των γονιδίων και του περιβάλλοντος πιθανότατα προκαλεί παιδικό στραβισμό.

Οι μελέτες με δίδυμα και αδέρφια βοηθούν να δείξουν πώς η γενετική μπορεί να παίξει μεγάλο (αλλά όχι αποκλειστικό) ρόλο στον στραβισμό. Σε μελέτες πανομοιότυπων διδύμων όπου το ένα δίδυμο έχει κοινό παιδικό στραβισμό, το άλλο δίδυμο έχει έως και 82% πιθανότητα να αναπτύξει στραβισμό. Σε δίδυμα που δεν είναι πανομοιότυπα, η πιθανότητα είναι μόλις 47%.

Το πώς κληρονομείται ο στραβισμός μπορεί να εξαρτάται από το αν είναι ταυτόχρονος ή μη. “Ταυτόχρονα” σημαίνει ότι η απόκλιση των ματιών σας δεν αλλάζει ανάλογα με την κατεύθυνση του βλέμματός σας. “Incomitant” σημαίνει ότι η κατεύθυνση του βλέμματός σας μπορεί να επηρεάσει την απόκλιση.

Οι περισσότερες κοινές μορφές ταυτόχρονου παιδικού στραβισμού τείνουν να εμφανίζονται σε οικογένειες, αλλά η κληρονομικότητα δεν είναι σαφώς κυρίαρχη ή υπολειπόμενη. Είναι πιο σύνθετο. Αυτό είναι πιθανό επειδή αυτές οι μορφές στραβισμού οφείλονται σε πολλούς συνδυασμούς γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων κινδύνου.

Σε σπάνιους τύπους μη συνυπάρχοντα στραβισμού, η κληρονομικότητα μπορεί να είναι πιο ξεκάθαρη. Για παράδειγμα, το σύνδρομο Duane μπορεί να κληρονομηθεί με αυτοσωμικό κυρίαρχο πρότυπο. Υπάρχουν επίσης σπάνιες μορφές στραβισμού που εμφανίζουν υπολειπόμενο μοτίβο.

Η έρευνα έχει συνδέσει κοινές μορφές παιδικού στραβισμού με πολλές γενετικές μεταλλάξεις, συμπεριλαμβανομένων πολλών γονιδίων στα χρωμοσώματα 4 και 7. Μια μελέτη του 2018 σε οικογενειακές ομάδες με στραβισμό βρήκε επίσης μεταλλάξεις στα χρωμοσώματα 1 και 21.

Αλλά η κληρονομικότητα του κοινού παιδικού στραβισμού είναι συχνά πολύπλοκη. Οι ερευνητές συνεχίζουν να αναζητούν γονίδια που προκαλούν στραβισμό.

Σπάνιοι τύποι παιδικού στραβισμού, όπως π.χ Σύνδρομο Duane και συγγενής ίνωση των εξωοφθαλμικών μυώνέχουν επίσης συνδέσμους με πολλές διαφορετικές γονιδιακές μεταλλάξεις.

Πόσο συχνός είναι ο στραβισμός;

Συνολικά, ο στραβισμός είναι αρκετά συχνός. Επηρεάζει το 2-4% των παιδιών.

Ο στραβισμός κληρονομείται από τη μητέρα ή τον πατέρα;

Οι συνήθεις τύποι παιδικού στραβισμού μπορούν να κληρονομηθούν μέσω της μητέρας, του πατέρα ή και των δύο. Αυτός ο στραβισμός πιθανότατα αναπτύσσεται από έναν συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών αλληλεπιδράσεων.

Για παράδειγμα, μια μελέτη του 2018 εντόπισε μια γενετική μετάλλαξη (WRB στο χρωμόσωμα 21) που είναι πιο πιθανό να περάσει από τη γραμμή του πατέρα. Άλλη έρευνα έχει προτείνει μια σύνδεση μεταξύ ορισμένων τύπων στραβισμού και του οικογενειακού ιστορικού της μητέρας.

Ποιες είναι οι πιθανότητες να περάσει ένας γονέας στραβισμό στο παιδί του;

Γενικά, όταν ένας γονέας έχει κοινό παιδικό στραβισμό, το παιδί του έχει 3-5 φορές περισσότερες πιθανότητες να τον αναπτύξει από τον μεγαλύτερο πληθυσμό.

Σπάνια, οι πιθανότητες μπορεί να είναι πιο ξεκάθαρες, όπως όταν ένας γονέας έχει μια αναγνωρίσιμη κυρίαρχη ή υπολειπόμενη μορφή στραβισμού.

Ο γιατρός του παιδιού σας θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε τον κίνδυνο και θα καθοδηγήσει την παρακολούθηση και τις προληπτικές εξετάσεις κατάλληλες για την ηλικία.

Είναι γενετική η αμβλυωπία;

Η αμβλυωπία («τεμπέλικο μάτι») είναι απώλεια όρασης, συνήθως στο ένα μάτι. Ο στραβισμός είναι μια πιθανή αιτία της αμβλυωπίας, αλλά υπάρχουν και άλλες αιτίες.

Η αμβλυωπία δεν είναι μια γενετική πάθηση, αλλά ορισμένοι παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτήν (όπως ο στραβισμός) μπορεί να είναι γενετικοί.

Ο στραβισμός είναι μια κοινή οφθαλμική πάθηση που προκαλεί διασταύρωση ή κακή ευθυγράμμιση των ματιών. Υπάρχουν πολλοί τύποι στραβισμού.

Αυτή η κατάσταση τείνει να εμφανίζεται σε οικογένειες, αλλά η κληρονομικότητα των περισσότερων παιδικών στραβισμών δεν είναι σαφώς προβλέψιμη. Η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά έχει εντοπίσει αρκετούς γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες κινδύνου.

Η έγκαιρη ανίχνευση του στραβισμού είναι σημαντική. Η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη διασφάλιση της υγιούς ανάπτυξης της όρασης και στην πρόληψη μελλοντικών επιπλοκών.

Ενημερώστε έναν γιατρό εάν υποψιάζεστε ότι το παιδί σας μπορεί να έχει στραβισμό, εάν έχετε στραβισμό ή εάν υπάρχει στραβισμός στην οικογένειά σας. Ο γιατρός σας μπορεί να σας καθοδηγήσει στον έλεγχο και τη διαχείριση της πάθησης.