Συγκεκριμένη σκέψη: Οικοδομικό λίθο, εμπόδιο ή και τα δύο;

Συγκεκριμένη εναντίον αφηρημένης σκέψης

Η συγκεκριμένη σκέψη μερικές φορές περιγράφεται ως το αντίθετό της: την αφηρημένη σκέψη. Αυτή είναι η ικανότητα να εξετάζουμε έννοιες, να κάνουμε γενικεύσεις και να σκεφτόμαστε φιλοσοφικά.

Η συγκεκριμένη σκέψη είναι ένα απαραίτητο πρώτο βήμα για την κατανόηση των αφηρημένων ιδεών. Πρώτα, παρατηρούμε και εξετάζουμε τι μας λένε οι εμπειρίες μας και μετά μπορούμε να γενικεύσουμε.

Συγκεκριμένη σκέψη σε διάφορα στάδια της ζωής

Παιδική ηλικία

Όλοι οι άνθρωποι βιώνουν συγκεκριμένη σκέψη. Σύμφωνα με τον γνωστό ψυχολόγο Jean Piaget, τα μωρά και τα μικρά παιδιά περνούν από προβλέψιμα στάδια γνωστικής ανάπτυξης, κατά τα οποία σταδιακά περνούν από τη συγκεκριμένη στην αφηρημένη σκέψη.

Από τις πρώτες τους στιγμές, τα μωρά παρατηρούν συνεχώς το περιβάλλον τους, μαθαίνοντας κυρίως μέσω των πέντε αισθήσεών τους.

Καθώς μεγαλώνουν, μαθαίνουν ότι μπορούν να αλληλεπιδράσουν με αντικείμενα και ανθρώπους, λαμβάνοντας προβλέψιμα αποτελέσματα: Κουνήστε την κουδουνίστρα και ακούγεται ένας θόρυβος. Πέτα το κουτάλι στο πάτωμα και κάποιος το σηκώνει.

Σε αυτό το πρώιμο αναπτυξιακό στάδιο – από τη γέννηση έως την ηλικία περίπου 2 ετών – τα μωρά και τα νήπια σκέφτονται με βάση το τι μπορούν να παρατηρήσουν.

Τα μωρά στερούνται τη μονιμότητα του αντικειμένου — η ιδέα ότι ένα αντικείμενο συνεχίζει να υπάρχει ακόμα κι αν δεν μπορούμε να το δούμε ή να το ακούσουμε. Εάν η μπάλα πέσει πίσω από τον καναπέ, σε ένα βρέφος ή νήπιο, είναι χαμένος.

Καθώς τα παιδιά ωριμάζουν, αρχίζουν να σκέφτονται συμβολικά. Ένα σήμα χεριού αντιπροσωπεύει την ιδέα του “περισσότερο” ή “γάλα”. Μαθαίνουν να εκφράζουν τις επιθυμίες τους με λέξεις, που είναι ηχητικά σύμβολα της σκέψης.

Σταδιακά, από την ηλικία των 2 έως 7 ετών, αρχίζουν να αναπτύσσουν την ικανότητα της λογικής και της πρόβλεψης.

Χρόνια δημοτικού

Από την ηλικία των 7 περίπου έως την ηλικία των 11 ετών, τα παιδιά εξακολουθούν να βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στη συγκεκριμένη σκέψη, αλλά η ικανότητά τους να κατανοούν γιατί οι άλλοι ενεργούν με τον τρόπο που κάνουν διευρύνεται. Οι παιδοψυχολόγοι πιστεύουν ότι αυτό το στάδιο είναι η αρχή της αφηρημένης σκέψης.

Από την ηλικία των 12 έως την εφηβεία, τα παιδιά αναπτύσσουν σταδιακά την ικανότητα να αναλύουν, να προεκτείνουν, να γενικεύουν και να συμπονούν.

Εφηβεία και ενηλικίωση

Καθώς ωριμάζουμε, αποκτάμε εμπειρία. Μπορούμε ολοένα και περισσότερο να γενικεύουμε τα πράγματα που έχουμε δει και ακούσει. Χρησιμοποιούμε τις συγκεκριμένες προσωπικές μας εμπειρίες και παρατηρήσεις για να σχηματίσουμε υποθέσεις, να προβλέψουμε, να εξετάσουμε εναλλακτικές λύσεις και να σχεδιάσουμε.

Είναι σε αυτό το στάδιο που οι περισσότεροι άνθρωποι αποκτούν επιδεξιότητα στο να συμπεράνουν τι θα σκεφτούν και θα αισθανθούν οι άλλοι άνθρωποι σε μια δεδομένη κατάσταση.

Συνθήκες που μπορούν να εμποδίσουν ή να καθυστερήσουν την αφηρημένη σκέψη

Ορισμένες καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν καθυστερήσεις στην ανάπτυξη της αφηρημένης σκέψης. Τα άτομα με αυτές τις καταστάσεις μπορεί να βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στη συγκεκριμένη σκέψη, περιορίζοντας την ικανότητά τους να σκέφτονται αφηρημένα και ίσως επηρεάζοντας τον τρόπο που κοινωνικοποιούνται. Μερικές από αυτές τις προϋποθέσεις περιλαμβάνουν:

• Διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού
• σχιζοφρένεια
• άνοια

• εγκεφαλική βλάβη, είτε τραυματική είτε ιατρική

• νοητική αναπηρία

Μερικοί σπουδές έχουν διαπιστώσει ότι ορισμένες μορφές αφηρημένης σκέψης – αυτές που σχετίζονται με την κατανόηση των μεταφορών και άλλων ειδών μεταφορικής γλώσσας – μπορεί να είναι πιο δύσκολες σε μαθητές με σύνδρομο Klinefelter, ορισμένες διανοητικές αναπηρίες και διαταραχές του φάσματος του αυτισμού.

Αυτές οι μελέτες δεν βρήκαν ούτε υπονοούσαν ότι η νοημοσύνη ήταν χαμηλότερη, απλώς ότι αυτές οι συγκεκριμένες αφηρημένες συλλογιστικές δεξιότητες ήταν μια πρόκληση.

Κίνδυνοι από υπερβολική συγκεκριμένη σκέψη

Οι άνθρωποι των οποίων η σκέψη είναι πολύ συγκεκριμένη μπορεί να βρουν κάποιες καταστάσεις ή εργασίες πιο δύσκολες ως αποτέλεσμα. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ενσυναίσθηση. Η ικανότητα να κατανοείτε τι νιώθουν και τι χρειάζονται οι άλλοι άνθρωποι απαιτεί από εσάς να μπορείτε να βλέπετε και να ερμηνεύετε τις εκφράσεις του προσώπου, τη γλώσσα του σώματος, τις λέξεις, τους τόνους και τις συμπεριφορές σε ένα κοινωνικό πλαίσιο. Μερικοί άνθρωποι που σκέφτονται συγκεκριμένα μπορεί να μην διαβάσουν αυτά τα κοινωνικά μηνύματα με ακρίβεια.
• Δημιουργικότητα. Οι συγκεκριμένοι στοχαστές μπορεί να έχουν δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων ή στη δημιουργία πραγμάτων καθώς μπορεί να απαιτείται αφηρημένη σκέψη και φαντασία.
• Ευκαμψία. Οι συγκεκριμένοι στοχαστές μερικές φορές μένουν σε κυριολεκτικές ερμηνείες και άκαμπτες συμπεριφορές και αυτή η ακαμψία μπορεί να προκαλέσει κάποια σύγκρουση με άλλους ανθρώπους.

Πώς να επικοινωνήσετε με έναν συγκεκριμένο στοχαστή

Εάν κάποιος στη ζωή σας έχει μια κατάσταση που τον κάνει επιρρεπή σε συγκεκριμένες σκέψεις, μπορείτε να επικοινωνήσετε πιο αποτελεσματικά με αυτές τις συμβουλές:

• Αποφύγετε τους ιδιωματισμούς, τις μεταφορές και τις αναλογίες. Ένα άτομο που σκέφτεται συγκεκριμένα, για παράδειγμα, μπορεί να μην κατανοεί εκφράσεις όπως «η μπάλα είναι στο γήπεδο σου» ή «μην βάζεις όλα τα αυγά σου σε ένα καλάθι».
• Να είστε όσο πιο συγκεκριμένοι γίνεται. Είναι καλύτερα να πείτε, «Αυτό πρέπει να έχει τελειώσει μέχρι τις 5 το απόγευμα της Τετάρτης» παρά να πείτε, «Το χρειάζομαι το συντομότερο δυνατό».
• Χρησιμοποιήστε φωτογραφίες ή εικονογραφήσεις. Αυτά τα κυριολεκτικά αντικείμενα μπορεί να σας βοηθήσουν να εξηγήσετε.
• Περιορίστε τα αστεία και τον σαρκασμό. Αυτές οι μορφές επικοινωνίας μπορεί να είναι δύσκολο να εξηγηθούν επειδή συχνά βασίζονται σε αφηρημένες ιδέες και παιχνίδια με λέξεις.
• Προβλέψτε τις διαφορές στην ικανότητα σύγκρισης, κατηγοριοποίησης και αντίθεσης. Ένας συγκεκριμένος στοχαστής μπορεί να ομαδοποιήσει τα πράγματα με συγκεκριμένους τρόπους: Όταν κοιτάζει φωτογραφίες ενός καροτσιού, μιας τσουγκράνας και μιας σκαπάνης, ένας συγκεκριμένος στοχαστής μπορεί να υποδείξει ένα κοινό χαρακτηριστικό αντί να περιγράψει τη γενική λειτουργία, «Όλα έχουν ξύλινες λαβές». παρά, «Μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε όλα στον κήπο».

Τα οφέλη της συγκεκριμένης σκέψης

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η εκπαίδευση των ανθρώπων να σκέφτονται συγκεκριμένα μπορεί πραγματικά να βοηθήσει σε ορισμένες καταστάσεις.

Για παράδειγμα, μια μελέτη έδειξε ότι οι πρώτοι ανταποκρινόμενοι και άλλοι των οποίων οι εργασίες περιλαμβάνουν επανειλημμένη έκθεση σε τραύμα έχουν λιγότερες ενοχλητικές αναμνήσεις όταν εκπαιδεύονται να χρησιμοποιούν συγκεκριμένη σκέψη κατά τη διάρκεια τραυματικών γεγονότων.

Κατά τη διάρκεια ενός τραύματος, η ικανότητά σας να ανταπεξέλθετε μπορεί να ενισχυθεί εάν έχετε εκπαιδευτεί να σκέφτεστε τι πραγματικά συμβαίνει, να εξετάζετε τις συγκεκριμένες αιτίες και να επαναλαμβάνετε τα βήματα που πρέπει να κάνετε για να επιλύσετε το πρόβλημα ή να ξεφύγετε από τον κίνδυνο.

Μετά από ένα τραύμα, η συγκεκριμένη σκέψη για αυτά τα ίδια πράγματα έχει αποδειχθεί ότι βοηθά τους ανθρώπους να αναπτύξουν ανθεκτικότητα και να μειώσουν τον αριθμό των ενοχλητικών αναμνήσεων.

Σε μια μελέτη του 2011, ζητήθηκε από τα άτομα με κατάθλιψη να σκεφτούν ένα πρόσφατο αναστατωτικό γεγονός. Οι ερευνητές ανέθεσαν στους συμμετέχοντες στη μελέτη να αναλύσουν το συμβάν σε συγκεκριμένες λεπτομέρειες και να εξετάσουν πώς αυτές οι λεπτομέρειες επηρέασαν το αποτέλεσμα.

Οι συμμετέχοντες που χρησιμοποίησαν αυτή τη συγκεκριμένη στρατηγική σκέψης είχαν μειωμένα συμπτώματα κατάθλιψης στη συνέχεια. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η εκπαίδευση στη συγκεκριμένη σκέψη βοήθησε στην εξουδετέρωση της καταθλιπτικής τάσης για μηρυκασμό, ανησυχία και εξαγωγή ανθυγιεινών, ανακριβών συμπερασμάτων.

Ασκήσεις για τη βελτίωση της συγκεκριμένης σκέψης σας

Εάν πιστεύετε ότι η πιο συγκεκριμένη σκέψη θα μπορούσε να σας βοηθήσει να μηρυκάζετε και να ανησυχείτε λιγότερο, μιλήστε με έναν θεραπευτή για ασκήσεις που θα μπορούσατε να κάνετε για να ενισχύσετε τις συγκεκριμένες ικανότητές σας σκέψης.

Ο θεραπευτής σας μπορεί να συνεργαστεί μαζί σας για να αναπτύξει μια διαδικασία βήμα προς βήμα για την εξέταση των προειδοποιητικών σημείων, των αισθητηριακών λεπτομερειών, των αποφάσεων και συγκεκριμένων ενεργειών που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια ενός αρνητικού συμβάντος.

Αναλύοντας τις συγκεκριμένες λεπτομέρειες, μπορείτε να ανακαλύψετε ευκαιρίες να αλλάξετε το αποτέλεσμα μελλοντικών γεγονότων. Όταν αντιμετωπίζετε παρόμοιες περιστάσεις, μπορείτε να ενεργοποιήσετε τη συγκεκριμένη διαδικασία σκέψης για να χειριστείτε καλύτερα το γεγονός.

Η κατώτατη γραμμή

Η συγκεκριμένη σκέψη είναι ένα είδος συλλογισμού που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε αυτό που παρατηρούμε στον φυσικό κόσμο γύρω μας. Μερικές φορές ονομάζεται κυριολεκτική σκέψη.

Τα μικρά παιδιά σκέφτονται συγκεκριμένα, αλλά καθώς ωριμάζουν, αναπτύσσουν συνήθως την ικανότητα να σκέφτονται πιο αφηρημένα.

Η συγκεκριμένη σκέψη είναι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της διαταραχής του φάσματος του αυτισμού, της άνοιας, της σχιζοφρένειας, των εγκεφαλικών κακώσεων και ορισμένων διανοητικών αναπηριών.

Οι άνθρωποι των οποίων η σκέψη είναι αποκλειστικά συγκεκριμένη μπορεί να έχουν κάποιες δυσκολίες σε κοινωνικές καταστάσεις, αλλά η συγκεκριμένη λογική έχει κάποια οφέλη. Μπορεί πραγματικά να βοηθήσει μερικούς ανθρώπους να αντιμετωπίσουν την κατάθλιψη και το τραύμα.