ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ
Τι είναι η υπόφυση;
Η υπόφυση είναι ένας αδένας στο μέγεθος ενός μπιζελιού που ενώνεται με τη βάση του εγκεφάλου. Βρίσκεται πίσω από τη μύτη και τον σφηνοειδές κόλπο (αέρος πίσω από το πρόσωπο), ακριβώς κάτω από μια άλλη σημαντική και σχετική δομή που ονομάζεται υποθάλαμος.
Ένας αδένας είναι ένα όργανο που παράγει και απελευθερώνει ειδικές ουσίες, όπως ορμόνες, που δρουν σε άλλα όργανα και ιστούς για να τα κάνουν να λειτουργούν. Η υπόφυση ονομάζεται «κύριος αδένας» επειδή οι ορμόνες της ρυθμίζουν την ισορροπία των ορμονών που παράγονται από τους περισσότερους άλλους αδένες του σώματος. Με αυτόν τον τρόπο, η υπόφυση ελέγχει πολλές διαδικασίες, όπως η ανάπτυξη, η ανάπτυξη και η αναπαραγωγή. Ελέγχει επίσης τη λειτουργία ορισμένων οργάνων, όπως τα νεφρά, οι μαστοί και η μήτρα.
Η υπόφυση έχει τρία μέρη ή λοβούς, το καθένα με τη δική του δουλειά στο σώμα. Ο μπροστινός λοβός, η πρόσθια υπόφυση, αποτελεί περίπου το 80% του αδένα και βρίσκεται πιο κοντά στο μπροστινό μέρος του κεφαλιού. Η δουλειά του είναι να παράγει και να απελευθερώνει πολλές ορμόνες «σηματοδότης» στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτές οι ορμόνες μετακινούνται μέσω του αίματος σε άλλους αδένες και όργανα, όπου δίνουν σήμα στα όργανα και τους αδένες να αρχίσουν ή να σταματήσουν να λειτουργούν.
Ο ενδιάμεσος λοβός εκκρίνει μόνο μία ορμόνη. Αυτή η ορμόνη επηρεάζει τη μελάγχρωση του δέρματος.
Το πίσω μέρος του αδένα, η οπίσθια υπόφυση, δεν παράγει καθόλου ορμόνες. Αντίθετα, περιέχει νευρικές απολήξεις εγκεφαλικών κυττάρων που προέρχονται από τον υποθάλαμο. Αυτά τα εγκεφαλικά κύτταρα παράγουν τις ορμόνες, οι οποίες στη συνέχεια μετακινούνται προς τα κάτω και αποθηκεύονται στην οπίσθια υπόφυση για μελλοντική χρήση.
Ο υποθάλαμος και η υπόφυση λειτουργούν χέρι-χέρι. Ο υποθάλαμος παράγει ορμόνες που, με τη σειρά τους, δίνουν σήμα στην υπόφυση να απελευθερώσει τις ορμόνες της.
Τι είναι το αδένωμα της υπόφυσης;
Το αδένωμα της υπόφυσης είναι μια ανάπτυξη ή όγκος στην υπόφυση. Τα περισσότερα αδενώματα της υπόφυσης είναι αργά αναπτυσσόμενα και καλοήθη, πράγμα που σημαίνει ότι δεν είναι καρκίνος και δεν εξαπλώνονται σε άλλα μέρη του σώματος. Ωστόσο, καθώς μεγαλώνουν, μπορούν να ασκήσουν πίεση σε κοντινές δομές, όπως τα νεύρα που συνδέουν τα μάτια με τον εγκέφαλο, και να προκαλέσουν συμπτώματα. Αυτό είναι γνωστό ως «μαζικό αποτέλεσμα».
Ένα μεγάλο αδένωμα μπορεί επίσης να συνθλίψει τα φυσιολογικά κύτταρα της υπόφυσης και να τα εμποδίσει να λειτουργήσουν σωστά, οδηγώντας σε μια κατάσταση που ονομάζεται υπουπόφυση. Αυτή η κατάσταση μπορεί να προκαλέσει χαμηλή αρτηριακή πίεση, κούραση και αλλαγές στη σεξουαλική σας ορμή και λειτουργία. Μπορεί επίσης να σας κάνει να αισθάνεστε λιγότερο ικανοί να διαχειριστείτε το άγχος.
Τα αδενώματα της υπόφυσης επισημαίνονται με βάση το μέγεθός τους. Οι όγκοι μικρότεροι από 1 cm ονομάζονται μικροαδενώματα. Οι όγκοι μεγαλύτεροι από 1 cm ονομάζονται μακροαδενώματα. Πολλά αδενώματα προκαλούν συμπτώματα απελευθερώνοντας επιπλέον ορμόνες στην κυκλοφορία του αίματος, αλλά δεν παράγουν όλα τα αδενώματα ορμόνες.
Μερικά, που ονομάζονται μη λειτουργικά ή μηδενικά κυτταρικά αδενώματα, δεν παράγουν ορμόνες. Περίπου το ένα τρίτο όλων των όγκων της υπόφυσης είναι αδενώματα που δεν λειτουργούν. Συνήθως γίνονται μεγάλα και εντοπίζονται γιατί προκαλούν συμπτώματα λόγω του μαζικού φαινομένου.
Πόσο συχνά είναι τα αδενώματα της υπόφυσης;
Τα αδενώματα της υπόφυσης αποτελούν το 10% έως 15% όλων των όγκων που αναπτύσσονται μέσα στο κρανίο. Βρίσκονται σε περίπου 77 στους 100.000 ανθρώπους, αν και πιστεύεται ότι στην πραγματικότητα εμφανίζονται στο 20% των ανθρώπων κάποια στιγμή στη ζωή τους. Ωστόσο, πολλά αδενώματα της υπόφυσης, ιδιαίτερα τα μικροαδενώματα, δεν προκαλούν σοβαρά συμπτώματα και δεν εντοπίζονται ποτέ. Τα μακροαδενώματα είναι περίπου δύο φορές πιο συχνά από τα μικροαδενώματα. Τα αδενώματα της υπόφυσης μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι πιο συχνά σε άτομα ηλικίας 30 ή 40 ετών. Εντοπίζονται σπάνια σε άτομα ηλικίας κάτω των 20 ετών. Οι γυναίκες εμφανίζουν αδενώματα πιο συχνά από τους άνδρες.
Συμπτώματα και Αιτίες
Τι προκαλεί τα αδενώματα της υπόφυσης;
Η ακριβής αιτία των αδενωμάτων της υπόφυσης δεν είναι γνωστή. Ωστόσο, μερικά έχουν συνδεθεί με τυχαίες αλλαγές στο DNA, το υλικό μέσα σε ένα κύτταρο που συνθέτει τα γονίδιά μας. (Τα γονίδια είναι οι οδηγίες για τη δημιουργία των πρωτεϊνών που ελέγχουν τη λειτουργία ενός κυττάρου.) Αυτές οι αλλαγές προκαλούν τα κύτταρα στην υπόφυση να είναι ανώμαλα και να αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα, δημιουργώντας έναν όγκο. Οι αλλαγές μπορούν να μεταδοθούν από τους γονείς στα παιδιά τους (κληρονομικότητα), αλλά συνήθως συμβαίνουν μόνες τους κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου.
Ποια είναι τα συμπτώματα του αδενώματος της υπόφυσης;
Τα συμπτώματα των αδενωμάτων της υπόφυσης ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο της ορμόνης που απελευθερώνεται από τον όγκο ή τη μαζική επίδρασή του σε κοντινές δομές. Η ύπαρξη πάρα πολλών ορμονών μπορεί να οδηγήσει σε ορισμένες διαταραχές ή σύνδρομα, όπως:
- Γιγαντισμός σε παιδιά και ακρομεγαλία σε ενήλικες από υπερβολική αυξητική ορμόνη (GH)
- Νόσος Cushing από υπερβολική ποσότητα αδρενοκορτικοτροπικής ορμόνης (ACTH), η οποία ενεργοποιεί τα επινεφρίδια να παράγουν στεροειδείς ορμόνες
- Υπερθυρεοειδισμός από υπερβολική ποσότητα θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH)
Μερικά γενικά συμπτώματα των αδενωμάτων της υπόφυσης περιλαμβάνουν:
- Πονοκέφαλοι
- Προβλήματα όρασης (διπλή όραση, απώλεια όρασης)
- Ναυτία ή έμετος
- Αλλαγές στη συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένης της εχθρότητας, της κατάθλιψης και του άγχους
- Αλλαγές στην αίσθηση της όσφρησης
- Ρινική παροχέτευση
- Σεξουαλική δυσλειτουργία
- Αγονία
- Κόπωση (ακραία κόπωση)
- Ανεξήγητη αύξηση ή απώλεια βάρους
- Πόνοι στις αρθρώσεις ή μυϊκή αδυναμία
- Πρώιμη εμμηνόπαυση
- Αλλαγές στις μηνιαίες περιόδους σας (γυναίκες)
Διάγνωση και Δοκιμές
Πώς γίνεται η διάγνωση των αδενωμάτων της υπόφυσης;
Εάν ο γιατρός σας πιστεύει ότι μπορεί να έχετε αδένωμα της υπόφυσης, θα κάνει μια πλήρη ανασκόπηση των συμπτωμάτων σας και του ιατρικού σας ιστορικού και θα πραγματοποιήσει φυσική εξέταση. Μπορεί να γίνουν εργαστηριακές εξετάσεις για τον έλεγχο των επιπέδων ορμονών στο αίμα σας. Μια απεικονιστική εξέταση, όπως μαγνητική τομογραφία ή αξονική τομογραφία*, μπορεί να δείξει ανάπτυξη στην υπόφυση. Αυτές οι εξετάσεις μπορούν να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση αδενώματος της υπόφυσης. Εάν αντιμετωπίζετε προβλήματα με την όρασή σας, ο γιατρός μπορεί επίσης να σας ζητήσει να κάνετε μια εξέταση οπτικού πεδίου για να ελέγξει τη λειτουργία των ματιών σας. Μερικές φορές, τα αδενώματα της υπόφυσης εντοπίζονται τυχαία όταν γίνεται μαγνητική τομογραφία ή αξονική τομογραφία για άλλη πάθηση.
*Η μαγνητική τομογραφία χρησιμοποιεί έναν μεγάλο μαγνήτη, ραδιοκύματα και έναν υπολογιστή για να δημιουργήσει καθαρές εικόνες του σώματος. Η αξονική τομογραφία χρησιμοποιεί υπολογιστές για να συνδυάσει πολλές εικόνες ακτίνων Χ σε όψεις εγκάρσιας τομής του εσωτερικού του σώματος.
Διαχείριση και Θεραπεία
Πώς αντιμετωπίζονται τα αδενώματα της υπόφυσης;
Τα αδενώματα της υπόφυσης συνήθως αντιμετωπίζονται με χειρουργική επέμβαση, φάρμακα, ακτινοβολία ή συνδυασμό αυτών των θεραπειών.
Χειρουργική επέμβαση: Οι γιατροί μπορούν συχνά να αφαιρέσουν τον όγκο με ενδοσκοπική χειρουργική, φτάνοντας στην υπόφυση χρησιμοποιώντας πολύ μικρά εργαλεία και μια κάμερα που εισάγεται σε ένα μικρό άνοιγμα που γίνεται μέσα από τη μύτη και τα ιγμόρεια. Αυτή η προσέγγιση ονομάζεται διασφηνοειδής τεχνική. Σε περιπτώσεις που αυτή η προσέγγιση δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί, ο γιατρός πρέπει να ανοίξει το κρανίο για να φτάσει στην υπόφυση και στο αδένωμα.
Ιατρική διαχείριση: Με ορισμένους τύπους αδενωμάτων της υπόφυσης, ο όγκος μπορεί να αντιμετωπιστεί με φαρμακευτική αγωγή που συρρικνώνει τον όγκο και ανακουφίζει από τα συμπτώματα.
Ακτινοβολία: Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί ακτίνες Χ υψηλής ενέργειας για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα και να συρρικνώσει τους όγκους. Μια ειδική μορφή ακτινοθεραπείας, που ονομάζεται στερεοτακτική ακτινοχειρουργική, χρησιμοποιεί υψηλή δόση ακτινοβολίας που στοχεύει ακριβώς στο αδένωμα από περισσότερες από μία κατευθύνσεις για να εμποδίσει την ανάπτυξη του όγκου.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο γιατρός μπορεί να επιλέξει να χρησιμοποιήσει ετήσιες εξετάσεις για να ελέγξει ότι το αδένωμα δεν αναπτύσσεται, ενώ παρακολουθεί τον ασθενή για τυχόν συμπτώματα. Αυτό μπορεί να συμβεί με μικρούς όγκους που δεν προκαλούν σοβαρά συμπτώματα και με άτομα που έχουν άλλες σημαντικές ιατρικές παθήσεις.
Πρόληψη
Μπορούν να προληφθούν τα αδενώματα της υπόφυσης;
Τα αδενώματα της υπόφυσης δεν μπορούν να προληφθούν.
Προοπτική / Πρόγνωση
Ποιες είναι οι προοπτικές για τα άτομα με αδενώματα υπόφυσης;
Η προοπτική εξαρτάται από το μέγεθος και τον τύπο του αδενώματος που έχετε. Όταν η θεραπεία καταστρέφει τον όγκο, οι περισσότεροι ασθενείς που έχουν καλοήθη αδενώματα μπορούν να επιστρέψουν σε πλήρη, φυσιολογική ζωή. Τα αδενώματα μπορεί να υποτροπιάσουν, πράγμα που σημαίνει ότι θα χρειαστείτε ξανά θεραπεία. Περίπου το 18% των ασθενών με αδενώματα που δεν λειτουργούν και το 25% αυτών με προλακτινώματα, τον πιο κοινό τύπο αδενωμάτων που απελευθερώνουν ορμόνες, θα χρειαστούν κάποια στιγμή περισσότερη θεραπεία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η θεραπεία αδενώματος έχει ως αποτέλεσμα χαμηλά επίπεδα ορμονών και πρέπει να λαμβάνετε ορμονικά φάρμακα για να αντικαταστήσετε αυτά που έχετε χάσει.
Ζουν με
Πότε πρέπει να καλέσω τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης;
Καλέστε την υγειονομική περίθαλψη που σας παρέχεται εάν έχετε προβλήματα με την όρασή σας, έχετε πονοκεφάλους που δεν υποχωρούν ή επανέρχονται συνεχώς ή έχετε οποιοδήποτε από τα άλλα συμπτώματα αδενώματος της υπόφυσης.
Discussion about this post