Ποια είναι η διαφορά μεταξύ βακτηρίων και ιών;

• Τα βακτήρια και οι ιοί διαφέρουν ως προς τη δομή τους και την ανταπόκρισή τους στα φάρμακα.
• Τα βακτήρια είναι μονοκύτταροι, ζωντανοί οργανισμοί. Έχουν κυτταρικό τοίχωμα και όλα τα απαραίτητα συστατικά για να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν, αν και ορισμένα βακτήρια μπορεί να προέρχονται από άλλες πηγές ενέργειας.
• Οι ιοί δεν θεωρούνται «ζωντανοί» επειδή απαιτούν ένα κύτταρο ξενιστή για να επιβιώσουν μακροπρόθεσμα, για να αποκτήσουν ενέργεια και για να αναπαραχθούν. Οι ιοί αποτελούνται από μόνο ένα κομμάτι γενετικού υλικού και ένα πρωτεϊνικό κέλυφος που ονομάζεται καψίδιο. Επιζούν και αναπαράγονται με «πειρατεία» ενός κυττάρου ξενιστή και χρησιμοποιώντας τα ριβοσώματά του για να δημιουργήσουν νέες ιικές πρωτεΐνες.
• Λιγότερο από 1% των βακτηρίων προκαλούν ασθένεια. Τα περισσότερα βακτήρια είναι ευεργετικά για την καλή υγεία και την υγεία των οικοσυστημάτων της Γης. Οι περισσότεροι ιοί προκαλούν ασθένεια.
• Τα αντιβιοτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία ορισμένων βακτηριακών λοιμώξεων, αλλά δεν λειτουργούν κατά των ιών. Μερικές σοβαρές βακτηριακές λοιμώξεις μπορεί να προληφθούν με εμβολιασμό.
• Ο εμβολιασμός είναι ο πρωταρχικός τρόπος πρόληψης των ιογενών λοιμώξεων. Ωστόσο, τα αντιιικά έχουν ερευνηθεί και παραχθεί για τη θεραπεία ορισμένων ιογενών λοιμώξεων, όπως η ηπατίτιδα C ή ο HIV. Τα αντιιικά δεν είναι αποτελεσματικά κατά των βακτηρίων.

Τι είναι τα βακτήρια;

Τα βακτήρια είναι απλοί, μονοκύτταροι οργανισμοί, που ονομάζονται προκαρυωτικά, που σημαίνει ότι το DNA τους περιέχεται σε μια συγκεκριμένη περιοχή του κυττάρου που ονομάζεται νουκλεοειδές, αλλά δεν είναι εγκλεισμένο. Τα βακτήρια είναι ένα από τα παλαιότερα ζωντανά πράγματα στη γη. Υπήρχαν για τουλάχιστον 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Χρειαζόμαστε μικροσκόπιο για να δούμε βακτήρια.

Τα βακτήρια διατίθενται σε πολλά σχήματα και μεγέθη, συμπεριλαμβανομένων σφαιρών, κυλίνδρων, νημάτων, ράβδων ή αλυσίδων. Τα βακτήρια μπορεί να είναι αερόβια (εκείνα που απαιτούν οξυγόνο για να επιβιώσουν), αναερόβια (εκείνα που πεθαίνουν όταν εκτίθενται σε οξυγόνο) και εκείνα που προτιμούν οξυγόνο αλλά μπορούν να ζήσουν χωρίς οξυγόνο. Τα βακτήρια που δημιουργούν την ενέργειά τους μέσω του φωτός ή των χημικών αντιδράσεων ονομάζονται αυτότροφες ενώ αυτά που πρέπει να καταναλώνουν και να διασπώνται σύνθετες οργανικές ενώσεις για την απόκτηση ενέργειας ονομάζονται ετερότροπα.

Τα βακτήρια περικλείονται από ένα άκαμπτο κυτταρικό τοίχωμα, το οποίο μπορεί να ποικίλει ευρέως στη σύνθεσή του. Αυτό το κυτταρικό τοίχωμα μας βοηθά να διακρίνουμε μεταξύ διαφορετικών ειδών βακτηρίων. Όταν εκτίθενται σε μια χρωστική ουσία που ονομάζεται χρώση γραμμάριου, τα θετικά κατά gram βακτήρια παγιδεύουν τη χρωστική ουσία λόγω της δομής των τοιχωμάτων τους, ενώ τα αρνητικά κατά gram βακτήρια απελευθερώνουν εύκολα τη χρωστική, επειδή το κυτταρικό τους τοίχωμα είναι λεπτό. Μέσα στο κυτταρικό τοίχωμα κάθεται όλα τα απαραίτητα συστατικά για την ανάπτυξη, το μεταβολισμό και την αναπαραγωγή των βακτηρίων.

Τα βακτήρια μπορεί επίσης να έχουν προεξοχές, αυτές είναι γνωστές ως pili (βοηθούν τα βακτήρια να προσκολληθούν σε ορισμένες δομές, όπως δόντια ή έντερα) ή flagella (που βοηθούν τα βακτήρια να κινηθούν).

Αν και ορισμένα βακτήρια μπορούν να προκαλέσουν ασθένειες, λιγότερο από το ένα τοις εκατό μας κάνει να αρρωσταίνουμε. Πολλά ευεργετικά είδη βακτηρίων είναι απαραίτητα για την καλή υγεία μας και τη γενική υγεία των περισσότερων οικοσυστημάτων της Γης. Μέσα στο σώμα μας, έχουμε δεκάδες τρισεκατομμύρια βακτήρια που αποτελούν το μικρόβιο του εντέρου μας, και τρισεκατομμύρια περισσότερο ζουν, συνήθως ακίνδυνα, στο δέρμα μας. Πολλές χρόνιες ασθένειες, όπως ο καρκίνος και οι καρδιακές παθήσεις, σχετίζονται με κακή στοματική υγεία συχνά λόγω ανισορροπίας των βακτηρίων στο στόμα μας. Οι λοιμώξεις που προκαλούνται από βακτήρια περιλαμβάνουν στρεπτικό λαιμό, φυματίωση και λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος (UTI).

Ο πρωταρχικός τρόπος για την πρόληψη βακτηριακών λοιμώξεων είναι η χορήγηση αντιβιοτικών. Ωστόσο, λόγω της αντίστασης, τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται συνήθως μόνο για σοβαρές λοιμώξεις, επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα των περισσότερων ανθρώπων είναι συνήθως αρκετά ισχυρό για να ξεπεράσει τη λοίμωξη.

Για ορισμένες σοβαρές βακτηριακές λοιμώξεις, όπως η διφθερίτιδα, η μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος, ο κοκκύτης ή ο τέτανος, έχουν αναπτυχθεί εμβολιασμοί και αυτά τα εμβόλια είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος πρόληψης κατά της μόλυνσης.

Τι είναι ο ιός;

Ένας ιός είναι ένα πολύ μικρό παράσιτο που δεν μπορεί να αναπαραχθεί από μόνο του. Μόλις ένας ιός μολύνει ένα ευαίσθητο κύτταρο, ωστόσο, μπορεί να κατευθύνει τον κυτταρικό μηχανισμό να παράγει περισσότερους ιούς. Οι περισσότεροι ιοί έχουν είτε RNA είτε DNA ως γενετικό υλικό τους. Το νουκλεϊκό οξύ μπορεί να είναι μονόκλωνο ή δίκλωνο. Ολόκληρο το σωματίδιο μολυσματικού ιού, που ονομάζεται βιριόν, αποτελείται από το νουκλεϊκό οξύ και ένα εξωτερικό κέλυφος πρωτεΐνης (που ονομάζεται καψίδιο). Οι απλούστεροι ιοί περιέχουν μόνο αρκετό RNA ή DNA για την κωδικοποίηση τεσσάρων πρωτεϊνών. Ο πιο πολύπλοκος ιός μπορεί να κωδικοποιήσει 100 – 200 πρωτεΐνες.

Μερικές φορές το πρωτεϊνικό κέλυφος του ιού περιβάλλεται από ένα περίβλημα μορίων λίπους και πρωτεΐνης. Εκτός αυτού του φακέλου, μπορεί να υπάρχουν προεξοχές γλυκοπρωτεΐνης, που ονομάζονται πεπλομερή, τα οποία μπορεί να είναι τριγωνικά, καρφωμένα ή να σχηματίζονται σαν μανιτάρια. Αυτές οι προεξοχές δεσμεύονται μόνο σε ορισμένους υποδοχείς σε ένα κύτταρο ξενιστή και καθορίζουν τον τύπο του ξενιστή ή του κυττάρου ξενιστή που θα μολύνει ένας ιός και πόσο μολυσματικός θα είναι αυτός ο ιός.

Απαιτείται μικροσκόπιο για την εμφάνιση ιών. Οι ιοί είναι 10 έως 100 φορές μικρότεροι από τα μικρότερα βακτήρια.

Επειδή οι ιοί ΠΡΕΠΕΙ να μολύνουν ένα κύτταρο ξενιστή για να εκτελούν λειτουργίες που διατηρούν τη ζωή ή για αναπαραγωγή, δεν θεωρούνται ζωντανοί οργανισμοί, αν και ορισμένοι ιοί μπορούν να επιβιώσουν σε επιφάνειες για μεγάλες χρονικές περιόδους. Οι ιοί είναι ουσιαστικά σαν ένα παράσιτο, που βασίζονται σε ένα κύτταρο ξενιστή για αναπαραγωγή και επιβίωση.

Όταν ένας ιός μολύνει ένα κύτταρο ξενιστή, χρησιμοποιεί το γενετικό του υλικό για να «πειραχτεί» τα ριβοσώματα στο κύτταρο ξενιστή. Αυτές είναι οι κυτταρικές δομές που παράγουν πρωτεΐνες.

Ο ιός εκμεταλλεύεται επίσης άλλα συστατικά εντός του κυττάρου ξενιστή, όπως το ATP (τριφωσφορική αδενοσίνη) για ενέργεια, και τα αμινοξέα και τα λίπη για τη δημιουργία νέων καψιδίων και τη συγκέντρωση νέων ιών. Μόλις έχουν δημιουργηθεί αρκετοί νέοι ιοί, ξεσπά από το κύτταρο σε μια διαδικασία που ονομάζεται λύση, η οποία σκοτώνει το κύτταρο ξενιστή. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται αναπαραγωγή ιών και είναι ο τρόπος αναπαραγωγής των ιών.

Μόλις δημιουργηθούν νέοι ιοί, μπορούν να μολύνουν νέα κύτταρα ξενιστές και νέους ξενιστές.

Οι περισσότεροι ιοί προκαλούν ασθένεια και προσβάλλουν μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος, για παράδειγμα, το ήπαρ, την αναπνευστική οδό ή το αίμα. Οι συνήθεις ιοί περιλαμβάνουν τον ιό του έρπητα ζωστήρα, τον ιό HIV, τον ιό της γρίπης και τον ιό της λύσσας. Οι ιοί μπορούν επίσης να προκαλέσουν πνευμονία ή ιγμορίτιδα. Το νέο coronavirus SARs-CoV-2 που προκαλεί το COVID-19 είναι επίσης ένας ιός.

Εκτός από τους ανθρώπους και τα ζώα, οι ιοί μπορούν επίσης να μολύνουν τα φυτά, αν και ουσιαστικά όλοι οι ιοί των φυτών μεταδίδονται από έντομα ή άλλους οργανισμούς που τρέφονται με τα τοιχώματα των φυτών.

Ο πρωταρχικός τρόπος πρόληψης των ιογενών λοιμώξεων είναι με εμβολιασμό. Ωστόσο, έχουν δημιουργηθεί αντιιικά για τη θεραπεία ορισμένων ιογενών λοιμώξεων, όπως ηπατίτιδα C ή HIV. Τα αντιβιοτικά δεν αντιμετωπίζουν ιογενή λοίμωξη.

Συμπτώματα που προκαλούνται από ιό και βακτήρια

Τα συμπτώματα αντικατοπτρίζουν συνήθως την περιοχή του μολυσμένου σώματος και τον μολυσματικό οργανισμό. Για παράδειγμα, μια βακτηριακή λοίμωξη του δέρματος μπορεί να προκαλέσει εκκρίσεις, πρήξιμο, πόνο και ερυθρότητα σε μια συγκεκριμένη περιοχή, ενώ μια ιογενής λοίμωξη, όπως η ηπατίτιδα C μπορεί να προκαλέσει κοιλιακό άλγος, πόνο στις αρθρώσεις, ναυτία ή έμετο και κιτρίνισμα του δέρματος ή τα μάτια.

Ορισμένες ασθένειες μπορεί να προκληθούν είτε από ιό ή βακτήρια, για παράδειγμα πνευμονία, μηνιγγίτιδα ή διάρροια, και έχουν τα ίδια συμπτώματα, αντανακλώντας το σώμα που προσπαθεί να απαλλαγεί από τον μολυσματικό οργανισμό. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι:

• Βήχα
• Κράμπες
• Διάρροια
• Ναυτία ή έμετος
• Φτέρνισμα
• Κούραση

Μετάδοση ασθενειών

Τα βακτήρια και οι ιοί μπορούν να εξαπλωθούν με παρόμοιους τρόπους, όπως:

• Εκτίθεται σε σταγονίδια που αποβάλλονται όταν κάποιος βήχει ή φτερνίζεται στην περιοχή σας
• Στενή επαφή με μολυσματικό άτομο
• Επαφή με μολυσμένες επιφάνειες και στη συνέχεια αγγίζοντας τη μύτη, το στόμα ή τα μάτια σας
• Επαφή με μολυσμένα σωματικά υγρά μέσω φιλήματος, φύλου, ούρων ή περιττωμάτων
• Επαφή με μολυσμένα ζώα ή έντομα όπως ψύλλους, κρότωνες ή κουνούπια
• Μετάδοση από μητέρα σε παιδί κατά τη γέννηση.